Ewaluacja w PPZ jest najczęściej zapominanym elementem już na etapie planowania programów polityki zdrowotnej. Tymczasem działania ewaluacyjne należy zaplanować już na etapie początkowym tak aby pod koniec realizacji programu mieć pewność, że przeprowadzenie tego procesu nie będzie nam dostarczało niepotrzebnego stresu.
Czym jest ewaluacja? Ewaluacja opiera się na porównaniu stanu sprzed wprowadzenia działań w ramach programu polityki zdrowotnej i stanu po jego zakończeniu, z wykorzystaniem co najmniej zdefiniowanych wcześniej mierników efektywności odpowiadających celom programu polityki zdrowotnej. Ewaluację należy rozpocząć po zakończeniu realizacji programu polityki zdrowotnej. Najprościej zdefiniować ewaluację na podstawie pytań, na które ona odpowiada. Czy osiągnięto cel? W jaki sposób cel został osiągnięty? Dlaczego cel nie został osiągnięty? Aby odpowiedzieć na te pytania po zakończeniu realizacji programu często trzeba mieć odpowiednie zasoby, aby zrealizować ten cel. Dlatego tak ważne jest, aby o ewaluacji myśleć na etapie planowania programu a jej koszty uwzględnić w budżecie PPZ. Raporty z monitorowania i ewaluacji powinny być dostępne powszechnie, gdyż są zasobem wiedzy dla innych jednostek planujących PPZ w podobnym zakresie.
Jak sformułować dobry cel w PPZ?
Jednym z największych wyzwań w procesie przygotowywania PPZ jest opracowanie celu głównego i celów szczegółowych dla prowadzonych działań. Dobry cel jest bowiem gwarancją uzyskania pozytywnej opinii AOTMiT oraz ma znaczny wpływ na późniejszą ewaluację i przygotowanie raportu końcowego. Jak zatem pomóc sobie w tym procesie? Sam oceniający w swoich rekomendacjach proponuje nam posługiwanie się koncepcją SMART. Na czym ona polega?
- S – szczegółowy (specific)
- M – mierzalny (measurable)
- A – ambitny (achievable)
- R – realny (relevant/realistic)
- T – terminowy (timely defined)
Działając w zgodzie w w/w wytycznymi mamy większe szanse na to że nasz cel zostanie osiągnięty. W praktyce JST należy pamiętać, że cel określany jest w PPZ natomiast jego mierniki są wykorzystywane przez cały okres monitorowania PPZ oraz na etapie ewaluacji. Wyniki z realizacji są przedstawione w raporcie końcowym i stanowią źródło danych dotyczących danej interwencji zdrowotnej. Warto więc na etapie planowania poświęcić czas i dostępne zasoby, aby przygotować cele warte wykonywania interwencji. A jeśli nie wiesz, jak to zrobić poproś o pomoc zaufanego eksperta, który ma doświadczenie nie tylko w pisaniu PPZ ale również przygotowywał ewaluację i raporty końcowe. Ta pomoc może być kluczowym elementem sukcesu i pozwoli uniknąć niepotrzebnego stresu na etapie monitorowania i ewaluacji.
